Het studiekeuze proces bestaat uit verschillende fasen. In deze Blog ga ik nader in op de derde fase, namelijk het beslissen.
In de vorige (exploratie) fase is er een lijstje of overzichtje ontstaan met opleidingen, die bij de studiekiezer lijken te passen.
Voor de ene jongere is het heel duidelijk en komt er met stip een opleiding op nummer 1 te staan, voor de andere persoon kan het nog steeds een lastige opgave zijn om te kiezen uit een aantal interessante/passende studies en dus een uiteindelijke beslissing te maken .
Hierbij kunnen zowel "je gevoel" of een rationele overweging helpen. Maar hoe dan?
Indien er daadwerkelijk één of meerdere opties gevonden zijn in de exploratiefase, dan is het nu tijd om de voors en tegens tegen elkaar af te wegen, zodat er helderheid komt in wat de beste keuze is.
En daar gaan we dan eigenlijk al weer. 'De beste keuze'... die is er niet, er hoeft niet 1 keuze de beste te zijn, er kunnen meerdere keuzes zijn die allemaal net zo goed zijn. Maar er moet iets beslist worden.
Soms is tijdens de exploratiefase heel duidelijk geworden dat iemand helemaal enthousiast wordt van een bepaalde studie, of zijn tijdens het bezoeken van open dagen/meeloopdagen er bepaalde keuzes juist afgevallen en blijft er 1 over. De beslissing is dan heel gemakkelijk, je vliegt je deze fase eigenlijk gewoon voorbij, je bent er uit!
Maar wat als je meerdere opties hebt en daartussen twijfelt?
Jongeren hebben soms het gevoel dat ze zich, met het maken van een studiekeuze, vastleggen voor het leven. Dat hoeft helemaal niet zo te zijn. Vraag aan een groep 55-plussers, wie nog bijna hetzelfde beroep heeft als waar hij/zij in begonnen is, dan zullen er weinigen zijn die daar volmondig "ja, ik" op zullen antwoorden. Het leven en ook iemands loopbaan is vaak een kronkelpad, daarin ga je niet altijd rechtdoor maar kun je ook voor de keuze komen om af te slaan omdat je iets anders interessants tegenkomt of het leven het toch anders met je voor heeft. Door levenservaring, ouder worden en dingen meemaken in het leven komen er wellicht nieuwe interesses, ontdekkingen of ontwikkelingen waar je je op wil gaan richten. Daarom is het belangrijk om niet al te ver vooruit te denken en juist voor iets te gaan dat op dit moment goed bij je past. Dat is echt van cruciaal belang om een studie goed, succesvol en met plezier te doorlopen.
Natuurlijk geldt dat niet voor iedereen, er zijn ook echt wel beroepen of richtingen denkbaar, waarbij het wel belangrijk is om op jonge leeftijd een duidelijke keuze voor te maken. Bij beroepen waarvoor je echt lang moet doorstuderen of waarin je op latere leeftijd echt wel minder kans hebt om nog 'aan de bak te komen' of waar omscholing uitzonderlijk of minder voor de hand ligt. Denk bijvoorbeeld aan beroepen als arts/chirurg of piloot, maar ook daar geldt, 'waar een wil is, is een weg'.
Dat jongeren (met hun puberbrein, zie deze blog) last hebben met het ordenen, ontwarren van emoties en overdenken van gevolgen maakt het moeilijk om orde te vinden in het beslissingsproces. Ook hebben jongeren vaak meer oog voor de positieve aspecten dan voor de negatieve aspecten. Hierbij kun je denken aan tegenstellingen als;
- Een beroep met een hoge salarisverwachting (voor), dat je daarvoor wel een hele grote verantwoordelijkheid krijgt of heel veel uren per week werkt (tegen) wordt wellicht niet zo zwaar ingeschat, want 'Ik wil gewoon veel geld verdienen'.
- Een beroep waarin je mensen kunt helpen en wat kunt betekenen voor anderen (voor), dat dat mentaal misschien wel erg zwaar is doordat je de problemen van anderen constant voor je kiezen krijgt (tegen) kan soms te gemakkelijk worden overheen gestapt, want 'Iedereen zegt dat ik een sociaal iemand ben en zo wil ik ook worden gezien'.
Kortom hulp bij het in kaart brengen van die voors en tegen is soms hard nodig en dat hoeft echt niet heel moeilijk of groots te zijn. Je kunt dit doen door erover te praten en door het bijvoorbeeld overzichtelijk naast elkaar te zetten.
Hiernaast zie je een eenvoudig voorbeeld dat ik zelf vaak gebruik in mijn trajecten, de linker kolom in dit voorbeeld is niet ingevuld, maar geeft steekwoorden of thema's die je hier zou kunnen invullen.
Bovenin zet je de Top 3 van interessante opleidingen.
In de linker kolom worden allerlei dingen ingevuld die het persoonlijk profiel kenmerken.
Dan ga je met plusjes aangeven wat van de persoonlijke eigenschappen (profiel) terug te vinden zijn of te koppelen is aan een opleiding.
Stel dat je bij drijfveren in zou vullen dat je "Sociale contacten" heel belangrijk vindt, dan zou er bij de eerste 2 studies een duidelijke ++ staan en bij de 3e studie een 0 of +, want in dat beroep heb je waarschijnlijk minder contact met anderen.
Of je speelde als kind heel veel met technische LEGO en je kon daar helemaal in op gaan. Dan mag duidelijk zijn dat er bij opleiding 3 een duidelijkere of dikkere ++ staat dan bij opleiding 2 (of je moet een affiniteit hebben met techniek en verkoop, dan komt er bij 2 wel een +).
Het invullen is echt maatwerk, niet zwart wit en het goed invullen, doe je door erover in gesprek te gaan en op basis van je persoonlijke motivatie dus bewust in te vullen.
Gevoel of ratio?
Beslissingen maken, de ene doet dat meer rationeel, de ander doet dat meer op gevoel.
Ratio, daarvoor maak je bijvoorbeeld een schema, zoals in het voorbeeld, of schrijf je op papier alle plussen en minnen van de verschillende opleidingen, of maak je zelfs een gewogen-factor-score tabel (iets voor de echte analytici onder ons, kom ik wellicht in een latere blog op terug).
Gevoel, daarvoor kijk je naar filmpjes over de gekozen opleidingen, kijk je naar filmpjes van de beroepen (die je met de opleidingen kunt doen), waar krijg je het fijnste gevoel van in je buik of meer een glimlach op je gezicht. Of maak je een collage per opleiding en voel je waar je jezelf het meeste tot aangetrokken voelt
Wat werkt... dat is voor iedereen anders en dat is beiden goed, maar die knoop, die moet worden doorgehakt.
Wil je op de hoogte worden gehouden als er een nieuwe blog uitkomt? Vul dan hier jouw gegevens in en ontvang iedere nieuwe blog in je mailbox.
Bronnen:
Crone, E (2009). Executive functions in adolescence: inferences from brain and behavior.
Kunnen, E.S. (2011). Studiekeuze en studiekeuzebegeleiding vanuit een ontwikkelingspsychologisch gezichtspunt.
Reactie plaatsen
Reacties